Władze Rosji najwyraźniej dostrzegły problemy przewoźników zmagających się z nadmiernie rozbudowanymi biurokratycznymi procedurami. Świadczą o tym m.in. propozycje zmian w prawie, które mają spowodować przekształcenie dotychczasowego modelu przekraczania granicy. Obecnie rosyjskie służby celne przetrzymują towary na granicach, zanim nie zostaną zebrane wszystkie wymagane dokumenty, policzone i uiszczone wszelkie płatności.

Po wprowadzeniu zmian wszelkie opłaty celne oraz kontrole i wyliczenia wartości przewożonych towarów będą dokonywane po przekroczeniu granicy i w formie bezgotówkowej, co ma także pomóc w zwalczaniu korupcji na granicach. Dostawca zostanie zobowiązany do okazania celnikowi jedynie gwarancji bankowej, pełnomocnictwa albo zastawu pieniężnego (także bezgotówkowego). Po przekroczeniu granicy będzie miał 14 dni na rozliczenie się z urzędem celnym. Rosjanie chcą także ograniczyć liczbę wymaganych dokumentów do maksimum czterech, a dni potrzebnych na załatwienie wszystkich formalności do siedmiu.

Fachowcy nie mają jednak wątpliwości, że zmiany – nawet jeśli wejdą w życie w zapowiadanym kształcie – nie zrewolucjonizują obsługi celnej eksportu do Federacji Rosyjskiej. – Zbyt długa jest w tym kraju „tradycja" ociężałego systemu biurokratycznego wspomaganego często przez zwykłą złą wolę urzędników celnych w interpretowaniu wątpliwych sytuacji na niekorzyść przedsiębiorców, zwłaszcza zagranicznych – mówi nam osoba zajmująca się na co dzień organizacją eksportu do Rosji w jednej z polskich firm spożywczych.

Choć dziś jest to coraz rzadsze, to do niedawna była to dla wielu przedsiębiorstw istotna bariera wejścia na rynek rosyjski. Zbyt wiele zależało bowiem od jednej arbitralnej decyzji urzędnika, która zatrzymywała transport na wiele dni pod pretekstem niedopełnienia wymogów formalnych. – Prawda jest niestety taka, że aby mieć szansę (ale nie gwarancję!) bezproblemowego transportu, wszystkie dokumenty muszą być nienagannie przygotowane i sprawdzone. Dla firmy robiącej to po raz pierwszy bądź tylko od czasu do czasu jest to praktycznie niemożliwe – przyznaje nasz rozmówca.

Stąd, szczególnie na początku, bardzo wiele zależy od pomocy, jaką uda nam się uzyskać w sprawnym przeprowadzeniu tego procesu. Na szczęście na rynku nie brakuje podmiotów, które podzielą się z nami swoim doświadczeniem i wiedzą w tym zakresie.

Większość działających obecnie w naszym kraju firm transportowo-spedycyjnych oraz operatorów logistycznych ma osobne działy zajmujące się obsługą celną, nie brakuje także agencji celnych świadczących usługi doradcze, w tym wyspecjalizowanych w kierunkach wschodnich.

Oferta dopasowana do klienta

Standardowe elementy oferty biur i agencji celnych w obsłudze eksportu do krajów spoza Unii Europejskiej to: przygotowanie dokumentów do odprawy celnej, dokonywanie zgłoszeń celnych na mocy upoważnienia, legalizacja świadectw pochodzenia, otwieranie karnetu TIR, udzielanie gwarancji tranzytowych w NCTS czy wreszcie doradztwo celne i składanie wniosków podlegających rozpatrzeniu przez organy celne. Oprócz placówek na kluczowych przejściach granicznych mają one swoje oddziały w największych miastach naszego kraju.

Jednym z przykładów może być firma Krak Sped. – Byliśmy pierwszą agencją celną nie tylko w Krakowie, ale w całej Małopolsce. Od 1990 r. oferujemy kompleksowe usługi celne, a także transportowe i spedycyjne zarówno dla dużych przedsiębiorstw, jak i prywatnych osób. Mamy oddziały w Krakowie, Balicach, Kielcach i Tarnowie – informuje spółka. Podstawowym przedmiotem działalności firmy jest świadczenie kompleksowych usług dla firm dokonujących obrotu towarowego z zagranicą. Krak Sped działa więc jako agencja celna, prowadzi działalność transportową i spedycyjną, świadczy też usługi, takie jak magazynowanie, doradztwo w sprawach celnych, obsługa systemu Intrastat oraz obsługa w ramach Wspólnej Polityki Rolnej.

– Świadczymy usługi w zakresie reprezentacji, czyli występowania w imieniu oraz na rzecz osób i podmiotów gospodarczych przed organami celnymi, co obejmuje przede wszystkim przygotowywanie wszelkich niezbędnych dokumentów, dokonywanie zgłoszeń celnych, uiszczanie należności celnych, wnoszenie odwołań i innych wniosków podlegających rozpatrzeniu przez organy celne, odbieranie dokumentów czy występowanie w imieniu oraz na rzecz klienta we wszelkich postępowaniach prowadzonych przed organami celnymi, jak: staranie się o uzyskanie pozwoleń, postępowania odwoławcze itd. – słyszymy w Krak Sped.

Firma zapewnia, że podejmuje się sporządzania kompletnej dokumentacji do odpraw celnych we wszystkich procedurach i przeznaczeniach celnych przewidzianych przez Kodeks celny. Usługa może obejmować samo przygotowanie niezbędnych dokumentów, jak i czynności związane ze złożeniem tych dokumentów przed organami celnymi. Agencja celna Krak Sped udziela także własnego zabezpieczenia należności celnych w procedurach dopuszczenia do obrotu i tranzytu. – Oprócz tego prowadzimy szczegółowe rozliczenia i zestawienia wymagane przez organy celne, np. w związku z realizacją procedur gospodarczych. Usługa może być świadczona jako element kompleksowej obsługi celnej lub też niezależnie – zapewniają przedstawiciele firmy.

Oprócz wymienionych usług firma oferuje także fachowe porady związane z bieżącymi odprawami, pomoc w uzyskiwaniu zezwoleń, szkolenie pracowników w zakresie przepisów celnych i przygotowywania dokumentacji, jak również wszelkie zagadnienia związane ze sprawami dotyczącymi obrotu towarowego z zagranicą. – Dla stałych klientów większość usług z tego zakresu świadczona jest nieodpłatnie – słyszymy. Co z pozostałymi klientami? – Ponieważ zakres i warunki usług doradczych muszą być ustalane indywidualnie, nie da się przedstawić stałej wyceny tych usług – zasłania się spółka.

Pułapek nie brakuje

Jedną z firm świadczących szerokie usługi doradcze w zakresie eksportu na rynek rosyjski jest spółka Karina z Bielska Podlaskiego. – Jesteśmy na rynku rosyjskim od samego początku, od roku 1990. Do roku 1998 byliśmy firmą handlową. Prowadziliśmy w Rosji sprzedaż hurtową sprowadzanych z Polski towarów spożywczych, takich jak soki owocowe, przetwory owocowo-warzywne, parówki, ciastka, a także materiały opakowaniowe i automaty pakujące. Po załamaniu się rosyjskiego rynku w roku 1998 uruchomiliśmy w St. Petersburgu firmę produkcyjną, która na bazie przeniesionego z Polski doświadczenia i technologii prowadzi produkcję do dzisiaj – informują nas w spółce.

– Kilkanaście lat pracy w Rosji pozwoliło nam zgromadzić doświadczenia, którymi możemy podzielić się z innymi polskimi firmami. Oferujemy cały kompleks usług wspomagających wejście i rozwój na rynku rosyjskim – informują i zgadzają się uchylić rąbka tajemnicy swojej codziennej pracy.

Zdaniem przedstawicieli firmy, mimo że teoretyczna konstrukcja rosyjskiego prawa celnego wzorowana jest na ogólnoświatowych rozwiązaniach i nie różni się zbytnio chociażby od prawa polskiego, to w praktyce odprawa celna jest o wiele bardziej skomplikowana. – Bardzo rzadko udaje się dokonać jej w przeciągu jednego dnia. Często formalności załatwiane są tygodniami. Jeśli w dokumentach zostaną znalezione jakiekolwiek błędy lub nieścisłości, to odprawa może zakończyć się konfiskatą całego towaru, a nawet przewożącego środka transportu – przekonują.

Z odprawą celną ściśle powiązana jest prewencyjna certyfikacja towarów. – Dla poszczególnych pozycji taryfy celnej wymagania są różne, ale bardzo rzadko można dopełnić wszystkich formalności, nie przedstawiając żadnego certyfikatu – przekonują. Najważniejsze spośród różnych obowiązujących certyfikatów są Certyfikaty Zgodności (GOST-R) wydawane przez Gosstandart lub inne upoważnione instytucje oraz Świadectwo Higieniczne wydawane przez państwowe organy nadzoru sanitarno-epidemiologicznego. Bez odpowiedniego certyfikatu towary te nie tylko nie są dopuszczone do obrotu na terenie Rosji, ale też w większości przypadków nie mogą być wwiezione na rosyjski obszar celny.

Również przepisy dewizowe, mające na celu przeciwdziałanie wywozowi kapitału, dodatkowo komplikują handel zagraniczny. – Zarówno import, jak i eksport związane są z koniecznością wcześniejszego zgłoszenia planowanej transakcji w banku, ścisłego określenia terminów płatności i wwiezienia towarów oraz dokonania przez bank odpowiedniej rejestracji, co łączy się z koniecznością przedstawienia całego szeregu zaświadczeń i załączników oraz dokonania opłat manipulacyjnych – dowiadujemy się.

Kolejna rada – stawki celne są jednakowe wszędzie, ale podstawą ich naliczania są często nie te ceny, które są zadeklarowane w fakturze, ale te, które celnicy mają w swojej bazie danych podane jako ceny realne. – Ponieważ na różnych terminalach celnych poziom cen uznawanych za realne może być różny, więc i opłaty celne również mogą się różnić w zależności od miejsca dokonywania odprawy i od uznania celników – słyszymy.

– Jeszcze przed wysłaniem towaru za granicę możemy określić poziom należności celnych i następnie dopilnować, by towar bezpiecznie dotarł do adresata. Możemy pomóc w przygotowaniu dokumentów eksportowych, wyborze drogi dostawy i określeniu terminalu celnego, na którym można będzie dokonać najkorzystniejszej odprawy celnej – zapewniają w polskim biurze spółki.

A może na granicy?

Co jednak robić, gdy kłopoty spotykają nas dopiero na granicy? Wówczas też jest szansa, by skorzystać z doradztwa fachowców, którzy w dodatku najlepiej znają specyfikę danego przejścia. Taką firmą jest choćby Logic Sped działająca na polsko-białoruskim przejściu granicznym w Kuźnicy Białostockiej.

– Świadczymy usługi z zakresu kompleksowych rozwiązań logistycznych oraz obsługi celnej związanej z ruchem towarowym na drogowym (Kuźnica-Bruzgi) oraz kolejowym (Kuźnica- Grodno) przejściu granicznym w Kuźnicy Białostockiej – mówią w firmie, która świadczy swoje usługi 24 godziny na dobę, siedem dni w tygodniu.

Logic Sped oferuje obsługę celną i spedycyjną, wywołanie i podstawienie pod załadunek wagonów szerokotorowych, załadunek wagonów szerokotorowych, przeładunek z samochodów osobowych do wagonów szerokotorowych, wystawienie dokumentacji przewozowej w języku rosyjskim, kredytowanie frachtu kolejowego, zamiany listów przewozowych w komunikacji CIM–SMGS, przedstawicielstwo celne, magazynowanie towarów, a także organizację transportu samochodowego, kontroli ilościowej i jakościowej, weterynaryjnej oraz fitosanitarnej.

Widać więc, że na brak oferty usługowej czy doradczej przy tak wrażliwym kierunku, jakim jest Rosja, nie można narzekać. Przedstawiciele wszystkich firm przekonują, że warto zadać sobie trud, by wejść na ten rynek. Korzyści mogą bowiem znacząco przerosnąć wszelkie koszty.

Autor: Karol Piotrowski
Źródło: Logistyce a Jakość 6/2012